Melk is er in veel soorten. Van mager tot vol, lang of kort houdbaar en van de koe, de geit of plantaardig. Welke melk kies je en wat zijn de verschillen?
Melk is een natuurproduct en is de basis voor veel andere voedingsmiddelen. Zo wordt het puur gedronken of onder andere gebruikt in sauzen, soepen, pudding en om pannenkoeken van te bakken. Maar voordat het in de supermarkt belandt moet het eerst de nodige behandelingen ondergaan. In Nederland wordt het meeste koemelk gebruikt. Maar er is ook geitenmelk, schapenmelk en paardenmelk. De laatste soorten zijn minder algemeen verkrijgbaar.
Biest
Biest is de eerste melk die de koe geeft nadat ze is bevallen. Biest is dikker en geler dan gewone melk en zit vol met afweerstoffen. Biest is een soort krachtvoer en wordt maar 24 uur aangemaakt door de koe. Er kan pap van worden gemaakt of pannenkoeken. Biest is schaars en liefhebbers zijn er dol op. Je kunt biest alleen bij de boer krijgen.
Rauwe melk
Rauwe melk is de melk die je rechtstreeks koopt bij de boer of het reformhuis. Rauwe melk is niet gepasteuriseerd (verhit) en daardoor niet langer dan een dag of anderhalf houdbaar. Rauwe melk bevat 3,8% vet, dat snel komt bovendrijven. Rauwe melk is de basis voor de ‘verse’ melk die wij in de supermarkt kopen. Ze heeft meer smaak dan gewone melk.
Volle melk
Volle melk is gepasteuriseerde en gehomogeniseerde rauwe melk. Pasteuriseren is het kortstondig verhitten tot 72 graden Celcius, waardoor bacteriën worden gedood en de melk tot zo’n 10 dagen (ongeopend en gekoeld) houdbaar wordt. Door het verhitten gaat wel een groot deel van de vitamines verloren. Bij het homogeniseren wordt de melk door een fijne zeef gedrukt, zodat de het vet gelijkmatig door de melk verdeeld wordt. Na openen is verse volle melk maximaal 3 dagen (gekoeld) houdbaar. Verse volle melk heeft een vetgehalte van 3,5%.
Halfvolle melk
Halfvolle melk is net als volle melk gepasteuriseerd, maar bevat in tegenstelling tot volle melk (de naam zegt het al) slechts 1,5% vet. De smaak is ook minder romig dan volle melk.
Magere melk
Magere melk is bewerkte halfvolle melk, waarin het vetpercentage is verlaagd tot 0,5%.
Houdbare melk
Houdbare melk is 3 seconden verhit tot 135 graden Celcius en daarna gefilterd. Dit om bacterien te doden en bederven tegen te gaan. Je kunt houdbare melk in ongeopende toestand in de koelkast zo’n 3 weken bewaren. Eenmaal geopend nog maximaal 3 dagen (gekoeld). Door de verhitting gaat wel 20% van de vitamines verloren. Houdbare melk heeft net zo veel vitamines als magere melk.
Cappucinomelk
Cappucinomelk heeft een vetgehalte van 3%. Aan deze melk is extra suiker toegevoegd zodat je deze melk extra goed kunt opschuimen om cappucino of de latte macchiato van te maken.
Koffiemelk
Koffiemelk is geevaporeerde melk of wel ingedikte melk. Na het pasteuriseren en homogeniseren wordt de melk verhit onder verlaagde druk waardoor vocht aan de melk wordt onttrokken. Het volume van de melk neemt wel tot de helft af en de koffiemelk is daardoor dikker. Dit wordt gedaan om zo minder melk te hoeven gebruiken in koffie of thee zodat het minder afkoelt en minder slap wordt.
Gecondenseerde melk
Dan is er ook nog gecondenseerde melk. Dit is geevaporeerde melk waaraan suiker is toegevoegd. Het wordt zo langer houdbaar. Gecondenseerde melk wordt onder andere gebruikt om karamel van te maken.
Koffieroom
Koffieroom wordt niet gemaakt van melk maar van room. Het is gehomogeniseerde en gesteriliseerde room en bevat daarom ook meer vet dan koffiemelk nl. 20-35%. Iets minder dan slagroom.
lees ook: room in alle soorten
Plantaardige melk
Steeds populairder worden de verschillende soorten plantaardige melk. Deze bevatten geen lactose en kunnen ook gedronken worden door mensen met lactose intolerantie. Sojamelk is de bekendste variant. Daarnaast is er ook melk van noten zoals amandelmelk en hazelnootmelk. Vroeger moest je hiervoor naar een natuurwinkel maar tegenwoordig kun je ze gewoon bij de supermarkt kopen. Daarnaast zijn er nog andere plantaardige melksoorten als havermelk, kokosmelk en rijstmelk. Deze plantaardige melksoorten brengen allemaal hun eigen smaak mee en zijn soms verrijkt met vitamines om ze even voedzaam als melk te maken.