- Voedingswaarde van brood
- Gluten
- Koolhydraten
- Voordelen van volkoren
- Hoe herken je volkoren brood?
- Fytinezuur
- Soorten brood
- Wel of niet gezond?
Brood, wie eet het niet. Maar vaak wordt in twijfel getrokken of brood wel goed voor je is. Dus, hoe zit het nou, is brood nu wel of niet gezond? En welke soort brood is het gezondst?
Voedingswaarde van brood
In vergelijking met bijvoorbeeld groenten en fruit bevat brood over het algemeen minder voedingstoffen. Het levert relatief veel calorieën en weinig vitaminen, proteïnen, vet en mineralen.
De voedingswaarde verschilt wel per soort brood:
Wat valt er op in de tabel hierboven?
- Op de vezels na zit er weinig verschil tussen wit en bruin brood.
- Donker Fries roggebrood levert de minste calorieën en de meeste voedingsstoffen.
- Zuurdesembrood levert veel calorieën/koolhydraten maar ook veel voedingsstoffen.
Gluten
Brood bevat gluten. Gluten zijn een soort eiwit die het deeg elastisch maken en het helpen rijzen. De meeste mensen hebben geen problemen met de vertering van gluten. Een kleine groep heeft dat wel. Mensen met de ziekte Coeliakie kunnen beter geen gluten gebruiken. Er is ook een kleine groep met een gluten intolerantie. Zij kunnen last hebben van een opgeblazen gevoel, diarree of buikpijn na het eten van graanproducten.
Er zijn ook glutenvrije broden die gemaakt worden van bruine rijst, aardappelmeel of tapioca.
Koolhydraten
Brood bevat relatief veel koolhydraten. Een snee wit brood levert 16,8 gram koolhydraten en een volkorenboterham 13,7 gram. Koolhydraten worden in je lichaam omgezet in glucose en dat geeft een piek in je bloedsuikerspiegel. Na zo’n piek volgt een sterke daling waarna je weer snel trek krijgt. Veel koolhydraten of voeding die hoog scoort op de glycemische index wordt in verband gebracht met overgewicht, een grotere kans op diabetes 2 en andere problemen met de gezondheid (1, 2).
Bij volkorenbrood en andere broodsoorten die veel vezels bevatten, wordt de opname van suiker in het bloed vertraagt. Hierdoor blijft de bloedsuikerspiegel stabieler.
Lees ook: Hoeveel koolhydraten per dag als je wilt afvallen?
De voordelen van volkoren granen
Volkoren granen en volkoren brood zijn gezond. Onderzoek heeft aangetoond dat je door het eten van volkoren producten minder kans hebt op: hart- en vaatziekten (6), diabetes (5), overgewicht (3) en darmkanker (4).
Hoewel volkoren brood dus een gezondere keuze is, is het wel zo dat voor het maken van brood de graankorrel gemalen wordt. Hoe fijner het graan gemalen wordt, des te meer gezonde eigenschappen verloren kunnen gaan (7).
Hoe herken je volkoren brood?
Bij het maken van volkoren brood wordt de hele korrel gebruikt. Een product mag niet de naam volkoren hebben, als het niet echt volkoren granen bevat. Dit is wettelijk bepaald. Behalve tarwe hebben ook andere graansoorten zoals spelt en rogge volkoren varianten.
Kleur van het brood
Veel mensen gaan op de kleur af bij het bepalen of brood gezond is of niet. Hoe donkerder het brood, hoe gezonder. Dat klopt niet. Brood met de eigenschappen van wit brood kan met wat kleurstof eenvoudig donker gemaakt worden. En wit brood kan door toevoeging van vezels.
Bloem, meel of volkorenmeel
Verder kan het geen kwaad om het etiket goed te lezen. Sommige broden bestaan uit combinaties van wit bloem en volkorenbloem.
- Bloem – is gemaakt van de kern van de graankorrel zonder zemelen en kiem. Deze worden eruit gezeefd.
- Meel – is een combinatie van bloem en volkorenmeel.
- Volkorenmeel – bevat de hele graankorrel met zemel en kiem die wordt gemalen.
Fytinezuur
Brood bevat naast gezonde ingrediënten ook fytinezuur. Fytinezuur zit voornamelijk in de buitenste laag van graan en zaad. Het is een antinutriënt, een stof die zich tijdens de spijsvertering bindt aan vitaminen, mineralen en sporen. Hierdoor kan het lichaam ze niet meer opnemen. Vooral industrieel gebakken brood, dat maar kort de tijd krijgt om te rijzen, bevat veel fytinezuur. Ambachtelijk brood dat een lange rijstijd heeft, bevat minder fytinezuur. Speltbrood bevat 40% minder fytinezuur en ook de graansoort teff bevat minder fytinezuur dan brood van tarwe.
Soorten brood
- Wit brood – wit brood is gemaakt van tarwebloem. De graankorrel zonder zemel en kiem.
- Bruin brood – bruin brood is gemaakt van een combinatie van tarwebloem en volkorenmeel.
- Meergranen brood – meergranen brood wordt gemaakt van een combinatie van granen. Dat kunnen (gedeeltelijk) volkoren granen zijn, maar meergranenbrood kan ook gemaakt worden van witte bloem van rogge, mais of gerst. Vooral bij meergranenbrood is het verstandig om het etiket te lezen omdat alles kan en mag. Er zijn geen wettelijke regels voor meergranen brood.
- Roggebrood – roggebrood is gemaakt van rogge. Dit kan net als bij tarwe gemaakt zijn van de hele korrel en volkoren roggemeel zijn of van wit roggebloem. Donker Fries roggebrood is gemaak van de hele korrel.
- Zuurdesem – Bij zuurdesembrood wordt geen gewone gist gebruikt om het brood te laten rijzen maar zuurdesem. Dit is een mengsel van bloem en water dat is gefermenteerd. Dit geeft het brood zijn zure smaak. Een zuurdesembrood dat op een ambachtelijke en juiste manier is bereid is lekker en kan gezonde eigenschappen hebben. Door de lange rijstijd bevat het ook minder fytinezuur.
- Speltbrood – speltbrood wordt gemaakt van spelt, een oergraan. Spelt heeft net als tarwe, witte, bruine en volkoren varianten. Een groot voordeel van spelt is dat het van nature 40% minder fytinezuur bevat dan brood van tarwe. De voedingswaarde van spelt is vergelijkbaar met die van tarwe.
Brood van andere producten – Behalve van tarwe, spelt en rogge kan brood ook gebakken worden van bijvoorbeeld havermeel en lijnzaadmeel.
Toevoegingen – Aan brood kunnen verschillende ingrediënten worden toegevoegd. Die kunnen zowel gezond als ongezond zijn. Aan industrieel gebakken brood worden allerlei e-nummers, broodverbeteraars en soms glucosestroop toegevoegd. Nog een goede reden om het etiket goed te lezen. Maar er kunnen ook pitten en zaden aan brood worden toegevoegd. Zonnebloempitten, sesamzaad, maanzaad, lijnzaad of pompoenpitten bijvoorbeeld. Deze maken het brood over het algemeen gezonder
Wel of niet gezond?
Als je dus alles een beetje op een rijtje zet, kun je een paar conclusies trekken. Als je niet allergisch bent voor gluten en geen problemen hebt met je bloedsuikerspiegel, dan kun je met een gerust hart brood eten. Met mate als je niet te veel wilt aankomen. Over het algemeen is brood van volkoren granen de beste keuze.
Varieer met brood en eet ook eens (volkoren) roggebrood, lijnzaadbrood of zuurdesembrood. Bak je eigen brood, laat het lang rijzen zodat het fytinezuur wordt afgebroken en voeg extra zaden en pitten toe.