In gedachten sta ik al met één been in Andalusië en zie ik de bomen met knaloranje sinaasappels voor me. Vrolijk afstekend tegen de felblauwe lucht. En in de dorpjes snuiven we straks weer de zoete geur op van oranjebloesem.
Sinaasappels lijken onlosmakelijk verbonden met Spanje, maar ze komen er oorspronkelijk niet vandaan. Vanuit Azië voerden de Moren pomeransen (een bitter soort sinaasappel) in als decoratie voor de paleistuinen in Andalusië. Lange tijd golden deze vruchten daarom als symbool van luxe. Pas vanaf het eind van de 18e eeuw begon men in Valencia zoete sinaasappels te kweken. Tegenwoordig strekken de citrusplantages zich langs de Middellandse Zeekust uit van Catalonië tot Andalusië. Niet zo vreemd dus dat deze kuststrook ook wel Costa del Azahar (kust van de oranjebloesem) wordt genoemd. Van alle landen ter wereld kweekt Spanje het grootste aantal verschillende soorten: navelsinaasappels, pitloze satsuma’s, lichtzure clementines en mandarijnen met veel pitjes. Verder groeien hier citroenen en limoenen, kumquat en limquats.
In de oudheid werd de sinaasappel vereerd als brenger van geluk en gezondheid. Nog steeds staan sinaasappelen bekend als vitamineleveranciers. Van alle citrusvruchten bevat de sinaasappel de grootste hoeveelheid vitamine C. Hoeveel mensen persen dagelijks niet verse jus d’orange of eten een sinaasappel? Mijn Friese oma noemden we vroeger ‘oma appelsientje’, omdat ze er streng op toezag dat we dagelijks een glas versgeperste jus dronken. Die gewoonte is gebleven, afgewisseld met luie periodes van Coolbestpakken. Lui, want nodig is het niet: citrusvruchten zijn vrijwel het hele jaar door verkrijgbaar. November is het hoogseizoen, maar er zijn ook een aantal soorten die pas vanaf maart rijp zijn, zoals Valenciaanse pers- en handsinaasappels. Voor alle Spaanse sinaasappels geldt dat ze het beste aan de boom kunnen worden bewaard. Zo gauw ze geplukt worden, verliezen ze langzamerhand hun sappigheid. Aan de boom blijven ze zeker drie maanden goed. Zo zie je bomen waar dikke trossen met bloemen aan hangen, terwijl de vruchten van afgelopen seizoen er nog aan zitten. Dat is de reden waarom sinaasappels het grootste deel van het jaar verkrijgbaar zijn.
Behalve als hand- en perssinaasappel hebben Spaanse sinaasappelen ontelbare toepassingen. In salades, stoofschotels met vis, vlees of gevogelte, ijs of gebak. Zelfs met de schil kun je iets lekkers maken, zoals marmelade. Let er bij het kopen van de vruchten op dat ze een glanzende schil hebben. Helder van kleur en zonder lelijke plekken. Sinaasappelen zijn er van rood tot oranje tot groen. De kleur van de schil zegt niets over de rijpheid en wordt ook niet door de zon beïnvloedt. De temperatuur in de nacht bepaalt de kleur van een sinaasappel. Dat sinaasappelen door een verfbad gehaald zouden worden is een fabeltje. Belangrijk is wel dat de vrucht zwaar aanvoelt. Je kunt sinaasappelen ongeveer 2 weken bewaren op een koele donkere plaats. Het wordt afgeraden om ze in de koelkast te bewaren, want alle andere producten zouden er naar gaan ruiken. Maar niet als je één groentela reserveert voor sinaasappels is mijn ervaring. Gaat het je om het sap dan laat je ze het beste op kamertemperatuur komen, dat levert veel meer sap op dan een koude sinaasappel.
Vier recepten met de oranje appels:
- 4 grote handsinaasappelen
- 1 rode ui, in dunne ringen
- 150 g spinazieblaadjes of gemengde sla
- 50 g zwarte olijven zonder pit, in ringen
- 3 el extra vergine olijfolie
- 2 el citroensap
- zout en versgemalen peper
- 1-2 el verse koriander of peterselie, grofgehakt
- Schil de sinaasappels dik en snijd het vruchtvlees in plakken. Roer olijfolie, citroensap en peper en zout naar smaak tot een dressing. Meng met de sinaasappel, olijven en spinazie of sla. Bestrooi met koriander of peterselie.
- olijfolie
- 6 grote kippenbouten (± 225 g elk)
- 20 g boter
- 1 grote ui, fijngehakt
- 1 wortel, fijngehakt
- 1 stengel bleekselderij, fijngehakt
- 1 vers laurierblad
- 4 el fino (dry) sherry
- 4 el manzanilla
- 2½ tl gensnipperde sinaasappelschil
- 1,85 dl gezeefd, vers sinaasappelsap
- 2,5 dl kippenbouillon
- 150 g groene olijiven met ansjovis
- 1 navelsinaasappel, gepeld en in blokjes van 1,5 x 1,5 cm gesneden
- 1 handvol bladpeterselie
- Verwarm de oven voor op 180ºC.
- Verhit olie in een grote koekenpan op matig tot hoog vuur. Bak de kippenbouten in twee of drie porties 5 min aan tot ze net bruin zijn. Leg ze in een grote braadslede. Giet de olie op 1 el na uit de pan en zet het vuur laag tot matig.
- Doe de boter en uitjes in de pan en laat de uitjes in ca 5 min goudbruin bakken. Voeg de wortel, selderij en het laurierblad toe en laat die meebakken tot de groenten zacht en lichtbruin zijn.
- Schenk de sherry erbij en vervolgens na 1 minuut de sinaasappelschil, het sinaasappelsap en de bouillon. Laat alles aan de kook komen en roer eventuele aanbaksels van de bodem van de pan los.
- Schenk het mengsel over de kip en zet die 1 tot 1¼ uur in de oven totdat de kip mooi goudbruin is en bijna gaar. Giet het braadvocht in een klein pannetje.
- Dek de kip af en houd hem warm. Schep het vet af dat bovenop de saus drijft, breng de saus aan de kook en laat hem 20 min zachtjes koken tot hij wat dikker is geworden. Schenk de saus over de kip, strooi er de olijven en stukjes sinaasappel over en zet de kip nog 10 min in de oven. Bestrooi het gerecht voor het serveren met wat verse gesnipperde peterselie en geef er bijvoorbeeld krokant gebakken aardappeltjes en een groene salade bij.
- 1 el komijnzaad
- 1 el korianderzaad
- 4 draadjes saffraan
- 1 tl harissa of scherp paprikapoeder
- 1 teen knoflook
- 1 el honing
- 4 kalkoenfilets of biologische kipfilets
- zout
- olie, om in te bakken
- 2 sinaasappels, schoongeboend, in plakken
- 50 g pistachenoten, fijngehakt, bij het serveren
- Rooster komijn en koriander in een droge koekenpan tot de zaadjes ploffen. Stamp fijn in een vijzel. Voeg saffraan, harissa en knoflook toe en wrijf fijn.
- Schep in een kom, roer de honing erdoor. Wrijf de filets in met zout en daarna met het specerijenmengsel.
- Verhit olie in een pan met anti-aanbaklaag en bak de filets op hoog vuur goudbruin en gaar. Bak in een andere pan de sinaasappel. Verdeel over 4 borden en bestrooi met de noten.
- Lekker met couscous en een wortelsalade met munt.
- 300 g suiker
- 4 eieren
- 2 eidooiers
- geraspte schil van 1 sinaasappel
- 6 dl vers sinaasappelsap
- Breng 1,25 dl water aan de kook met de helft van de suiker en laat de siroop indikken tot een goudbruine karamel.
- Schenk de karamel in vier vormpjes en draai de vormpjes rond om ook de rand met de karamel te bedekken.
- Roer de rest van de suiker met sinaasappelrasp door de losgeklopte eieren en de eidooier.
- Breng het sinaasappelsap aan de kook, laat het iets afkoelen en roer het door de romige eieren.
- Giet de room door een fijne zeef en verdeel het mengsel over de vormpjes. Zet deze in een met een laagje water gevulde ovenschaal in de op 150ºC voorverwarmde oven.
- Haal de flans er na 50 min uit. Laat ze afkoelen en zet ze een nacht in de koelkast.
- Dompel de vormpjes voor het serveren in heet water en stort ze op dessertbordjes.